In memoriam: Marc Waelkens 1948-2021

Op 21 februari 2021 overleed op 72-jarige leeftijd professor Marc Waelkens, de ontdekker van Sagalassos. Toen hij zes jaar was, las hij in Robbedoes een stripverhaal over de ontdekker van Troje, Heinrich Schliemann, en besloot archeoloog te worden. Toch zou hij in menig opzicht zijn voorbeeld overtreffen. Wanneer hij vanaf 1990 de leiding krijgt over de opgravingscampagnes in Sagalassos, waarvan hij de ruïnes in 1984 voor het eerst had bezocht in het kader van het Pisidia Survey Project, bevorderde hij de samenwerking tussen verschillende disciplines en hulpwetenschappen (zoölogen, geologen, botanici, antropologen en geomorfologen die de landschapsvorming bestuderen, ...) om een zo'n duidelijk mogelijk beeld te reconstrueren van de maatschappij van het klassieke Sagalassos.

Zijn wil om de plaatselijke bevolking in de nabijgelegen stad Ağlasun bij de opgravingswerkzaamheden te betrekken, heeft ook bijgedragen tot het succes en de uitstraling van het project. Voor de restauratie en de conservatie leidde het Sagalassos Project plaatselijke werklieden op. Zij noemden hem 'Marc Bey', een titel die je kan vertalen door het Engelse 'Sir', een titel die tegelijk respect en grote familiariteit uitdrukt. Hij sprak trouwens vloeiend Turks. Turkse collega's noemden Sagalassos de benchmark van de moderne archeologie.

In eigen land zorgde hij voor een draagvlak voor het project door elk jaar de resultaten van de voorbije campagne tijdens lezingen in Leuven te presenteren, naast talloze voordrachten in het hele land. Tijdens zo'n lezing in Leuven heb ik de professor en Sagalassos trouwens leren kennen. Voor de financiering van de restauratie zocht hij zelf sponsoring. Daarnaast, we zouden het bijna nog vergeten, gaf hij les en begeleidde hij doctorandi. Professor Waelkens ontving in 2000 de vijfjaarlijkse Ernest-John Solvayprijs, in 2002 de prijs voor grote staatsverdiensten van de Turkse republiek en werd in 2009 geridderd (zijn wapenspreuk: Ex scientiarum concordia veritas, ex officiis humanitas; er is geen wetenschappelijke waarheid zonder interdisciplinariteit, geen menselijkheid zonder dienstbaarheid). In 2013 vertrok hij met emeritaat. Later was hij nog curator van de tentoonstelling Anatolia, een verhaal van 12.500 jaar in het kader van Europalia Turkije (7 oktober 2015 tot 17 januari 2016). We zullen hem herinneren als een uitmuntend en integer wetenschapper en als een warme persoon. Laten we als ultiem eerbetoon de professor zelf nog eens aan het woord in de Bezoekersgids voor Sagalassos:

Het eerste bezoek aan Sagalassos haalde mijn leven overhoop en lag aan de basis van alle 'gelukkige' en 'tragische' ogenblikken die ik sindsdien heb beleefd. Die laatste werden gecompenseerd door de vele magische momenten, zoals toen een arend, amper twee meter voor onze minibus, ons tot vlak voor Ağlasun begeleidde. Het was alsof we reden onder de bescherming van Zeus zelf. Of neem die valavond, toen ik het intacte hoofd van de 'kleinere' Dionysos uit het Antonijnse Nymphaeum omdraaide en de god mij glimlachend aanstaarde. Hij leek dankbaar dat hij na veertien eeuwen weer het daglicht zag.